پارادایم چیست ؟ الگوواره‌های ذهنی چگونه شکل می‌گیرند ؟
پارادایم چیست ؟ الگوواره‌های ذهنی چگونه شکل می‌گیرند ؟
به افرادی که می‌شناسید فکر کنید؛ اکثر افراد در کودکی به مدرسه می‌روند و تحصیلاتشان را تا جوانی ادامه می‌دهند، کار پیدا
می‌کنند، ازدواج می‌کنند، برای تأمین نیازهای مالی تلاش می‌کنند، بچه‌دار می‌شوند و فرزندانشان را در همین مسیر هدایت می‌کنند.
این مسیری است که ذهن انسان باور کرده است به‌کمک آن می‌تواند زنده بماند و بیش از ۸۰ سال عمر کند.
به همین دلیل به یک پارادایم تبدیل شده است.
واژه پارادایم (paradigm) که در فارسی «الگوواره» ترجمه شده، مفهومی است که ابتدا از فلسفه علم نشئت گرفت و کم‌کم به
بخشهای مختلف زندگی بشر هم راه پیدا کرد.
پارادایم یعنی فرضی کلی که جهان‌بینی افراد را در بر میگیرد.
در جامعه علمی، متخصصان باورهای پایه‌ای درباره فیزیک، زیست‌شناسی و سایر رشته‌ها دارند و بر مبنای این باورها نتیجه
آزمایش‌هایشان را بررسی می‌کنند.
مثلا اینکه جمع ۲ با ۲ برابر ۴ خواهد بود یک پارادایم است که در تمام مسائل ریاضی ساده و پیچیده استفاده می‌شود و همه افراد آن
را قبول دارند.
الگوواره‌ها همیشه درست نیستند و به همین دلیل گاهی لازم است با پارادایم شیفت آنها را تغییر بدهید.
پارادایم شیفت چیست؟
بیایید پاسخ سؤال پارادایم شیفت چیست را نیز از دنیای علم بیرون بکشیم.
در علم زیاد پیش می‌آید که نتیجه آزمایش‌ها چیزی خلاف باورهای کنونی کارشناسان را نشان می‌دهد.
در نتیجه کارشناسان به این نتیجه می‌رسند که پارادایم‌های کنونی اشتباه هستند و آنها را تغییر می‌دهند.
مثلا مدل اتمی یکی از مشهورترین تغییرهای الگوواره‌ایی جهان است.
ابتدا تامسون نظریه کیک کشمشی و پراکنده‌بودن الکترون‌ها در کل اتم را مطرح کرد.
بعد از آن رادرفورد گفت در مرکز اتم هسته‌ای با بار مثبت قرار دارد.
بور، نوترون را کشف و آن را به ساختار اتم اضافه کرد و بعد از آن هم نظریه مدل کوانتومی اتم مطرح شد. هرکدام از این دانشمندان در
زمان خودشان الگوواره اتم را تغییر دادند.
توماس کوهن، فیلسوف و فیزیک‌دان قرن ۲۰، از پارادایم شیفت به‌عنوان «پایه انقلاب‌های علمی» یاد می‌کند.
دانشمندان بسیاری با توجه به تعریف پارادایم کوهن، در رشته خودشان تغییرات اساسی ایجاد کردند و الگوواره‌های موجود را تغییر
دادند.
در حال حاضر پارادایم‌هایی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، هنر و ابعاد دیگر زندگی بشر شناخته شده‌اند، مثلا روند زندگی
که در مقدمه راجع به آن صحبت کردیم، باوری درباره سپری‌کردن عمر است که در بیشتر انسان‌ها وجود دارد.
پاردایم شیفت یعنی تغییر ریشه‌ای باورهای غالب و ایجاد مبنای باورهای جدید درباره یک موضوع.
الگوواره‌های ذهنی چطور ایجاد می‌شوند؟
بیایید کمی از معنی پارادایم در علم فاصله بگیریم و نقش پارادایم در زندگی را بررسی کنیم.
ذهن ما پر از الگوواره‌هایی است که بر اساس آموزش‌هایی که دیده‌ایم، مفاهیمی که پذیرفته‌ایم و کارهایی که مکرر انجام داده‌ایم
شکل گرفته‌اند.
طرز تفکر انسان‌ها درباره پول، عشق و روابط بر اساس چیزی است که از کودکی یاد می‌گیریم.
مثلا یکی از پارادایم‌های رایج در جامعه ایران درباره پول و ثروت است. در بسیاری از سریال‌های تلویزیونی ایرانی، افراد ثروتمند خلافکار
هستند یا در روابط خانوادگی‌شان مشکل دارند.
همچنین در فرهنگ ما ضرب‌المثل معروف «پول خوشبختی نمی‌آره» وجود دارد یا زمانی که مردم عادی فرد ثروتمندی را می‌بینند، تصور
می‌کنند حتما با کار خلاف به آن جایگاه رسیده است.
پارادایم‌ها در کدام بخشهای زندگی وجود دارند؟
ما درباره هر چیزی باورهایی داریم، مثلا به دوستان خود دقت کنید.
شما باورهایی درباره ویژگی‌هایی دارید که دوستانتان باید داشته باشند و اکثر دوستانتان این ویژگی‌ها را دارند.
این همان پارادایم است!
ابعاد مختلفی که ممکن است تحت‌تأثیر الگوواره‌های ذهنی قرار بگیرند عبارت‌اند از:
سلامتی؛
روابط با دوستان؛
روابط عاطفی؛
تفریحات زندگی؛
رشد فردی؛
زندگی اجتماعی؛
شغل و زندگی کاری؛
اوضاع اقتصادی و درآمد؛
روابط خانوادگی.
گردآوری: نیمکت خبر
